امام هادی علیه السلام

 

خلاصه ایی از زندگی ایشان

علی بن محمد بن علی بن موسی مشهور به امام هادی و امام علی النقی (۲۱۲-۲۵۴ق) فرزند امام جواد(ع) و دهمین امام شیعیان است. او از سال ۲۲۰ تا ۲۵۴ قمری به مدت ۳۳ سالامامت شیعیان را به عهده داشت.

دوره امامت او همزمان با حکومت چند تن از خلفای عباسی از جمله متوکل بود. بیشتر سال‌های امامت آن حضرت در سامرا، تحت نظارت مستقیم حاکمان عباسی سپری شد.

از امام هادی(ع) احادیثی در امور اعتقادی، تفسیر، فقه و اخلاق روایت شده است. بخشی از روایات آن حضرت درباره مباحث کلامی از جمله تشبیه و تنزیه و جبر و اختیار است.زیارت جامعه کبیره و نیز زیارت غدیریه از آن حضرت روایت شده است.

امام هادی از طریق سازمان وکالت با شیعیان ارتباط داشت. عبدالعظیم حسنی، عثمان بن سعید، ایوب بن نوح، حسن بن راشد و حسن بن علی ناصر از اصحاب وی به شمار می‌آیند.

بارگاه او که در سامرا به حرم عسکریین مشهور است. در سال‌های ۱۳۸۴ و ۱۳۸۶ش طی حملات تروریستی تخریب شد. ستاد عتبات عالیات ایران از سال ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۴ش آن را بازسازی کرده است.

علی بن محمد مشهور به امام هادی امام دهم شیعیان است. پدرش امام جواد(ع) امام نهم شیعیان و مادرش کنیزی بود که او را محمد بن فرج رخجی به فرمان امام جواد(ع) برای او خریداری کرده بود. نام او را سمانه مغربیه، سوسن، و… گفته‌اند.

هادی و نقی از مشهورترین القاب امام دهم شیعیان هستند به دلیل اینکه در زمان خود بهترین هدایت‌کنننده مردم به سوی خیر بود به لقب هادی شهرت یافت، در منابع از او با القاب دیگری همچون مرتضی، عالم، فقیه، امین، ناصح، متوکل ، خالص و طیب نیز یاد شده است. همچنین شیعیان او و فرزندش امام حسن عسکری(ع) را به دلیل اینکه در سامرا در منطقه‌ای به نام عسکر ساکن بودند به امامین عسکریین می‌خوانند.

کنیه وی ابوالحسن است. در منابع حدیثی از وی با عنوان ابوالحسن سوم یاد می‌شود تا با ابوالحسن اول(امام کاظم) و ابوالحسن دوم(امام رضا) اشتباه نشود

بنابر نظر کلینی، شیخ صدوق و شیخ طوسی امام هادی در ۱۵ ذی‌الحجه سال ۲۱۲ق در منطقه‌ای به نام صریا ( قریه‌ای در نزدیکی مدینه) متولد شده است البته تولد او در ۲ یا ۵ رجب همان سال و نیز در رجب ۲۱۴ق و جمادی الثانی سال ۲۱۵ق نیز یاد شده است. به روایت مسعودی در سالی که امام جواد همراه با ام الفضل حج به جای آورد، امام هادی را در حالی‌که کوچک بود به مدینه آوردند. امام هادی تا سال ۲۳۳ق در مدینه زندگی می‌کرد در این سال متوکل او را به سامرا احضار کرد و در منطقه‌ای تحت کنترل خود به نام عسکر اقامت داد وی تا پایان عمر در آنجا بود و حدود ۲۱ سال از عمر خود را در آنجا گذراند.

بنا به گزارش مسعودی به نقل از محمد بن سعید، پس از شهادت امام جواد، عمر بن فرج رخجی حج به جای آورد. او پس از انجام مراسم حج به مدینه آمد و گروهی از بزرگان شهر را جمع کرد و از آنان خواست تا فردی را که سرآمد علم و ادب است، ولی با اهل بیت مخالف باشد به او معرفی کنند آنان ابوعبدالله جنیدی را به او معرفی کردند. عمر بن فرج از جنیدی خواست تا آموزش امام هادی را که در آن وقت حدود ۸ سال داشت بر عهده بگیرد و گفت که از جانب معتصم مأمور به این کار شده است. جنیدی از جانب وی مأمور شد تا بر امام هادی تأثیر بگذارد و از گردآمدن شیعیان نزد او جلوگیری کند. او همواره ملازم امام هادی بود و شب‌هنگام در قصر را بر روی امام هادی می‌بست تا کسی با او در ارتباط نداشته باشد. مسعودی از محمد بن سعید نقل کرده روزی جنیدی را دیدم و از او پرسیدم آن پسربچه هاشمی که تربیتش را بر عهده گرفته‌ای چه می‌گوید؟ او مرا سوگند داد که آیا در مدینه داناتر از خودش(جنیدی)سراغ دارم، گفتم نه. سپس گفت:

به خدا سوگند، گاه سخنی به او می‌گویم و به نظر خودم تلاش بسیاری کرده‌ام، امّا به گونه‌ای به من پاسخ می‌دهد که از او استفاده می‌کنم. مردم نیز گمان می‌کنند که من به او می‌آموزم، در حالی که به خدا سوگند، من از او بهره می‌برم.
محمد بن سعید در دیدار دیگری که با جنیدی داشت و حال امام هادی را جویا شد جنیدی در پاسخ سوگند یاد کرد که امام بهترین فرد روی زمین است. همچنین محمد بن سعید نقل کرده که جنیدی به امامت آن حضرت معتقد شده بود. از زندگی امام هادی، امام جواد و امام عسکری در مقایسه با دیگر ائمه شیعه اطلاعات چندانی وجود ندارد. برخی از پژوهشگران عمر کوتاه این امامان، محصور بودن آنان و غیر شیعی بودن نویسندگان کتب تاریخ را از علل آن دانسته‌اند.

علمای شیعه از چهار پسر به نام‌های حسن، محمد، حسین و جعفر برای امام هادی یاد کرده‌اند. شیخ مفید از دختری به نام عایشه و ابن شهرآشوب دختری به نام علیه برای وی نام می‌برد. از سخنان علمای اهل سنّت نیز برمی‌آید که وی چهار فرزند پسر و یک دختر داشته است. مادر امام عسکری، کنیزی از اهالی نوبه بود که حُدیث یا سوسن نام داشت

امام هادی(ع) در سال ۲۲۰ق در هشت سالگی به امامت رسید. به گزارش منابع تردیدی از جهت اینکه سن امام به هنگام امامت پایین بود میان شیعیان رخ نداد برخی معتقدند از این جهت بوده که شیعیان مشکلِ پایین‌بودنِ سنّ امام جواد(ع) را در هنگام آغاز امامتش پشت سر گذاشته بودند.[نیازمند منبع] به نوشته شیخ مفید پیروان امام جواد(ع) به استثنای افراد اندکی، امامت امام هادی(ع) را پذیرفتند. این عده به امامت موسی بن محمد معروف به موسی مبرقع معتقد شدند؛ ولی پس از مدّتی از امامت وی برگشتند و امامت امام هادی(ع) را پذیرفتند. سعد بن عبدالله اشعری بازگشت این افراد به امام هادی(ع) را از آن روی می‌داند که خود موسی مبرقع از آنان بیزاری جست و آنان را از خود راند. از نظر شیخ مفید، طبرسی و ابن شهرآشوب اتفاق‌نظر شیعیان بر امامت امام هادی(ع) و ادعای امامت نکردن فرد دیگری دلیل محکمی بر صحّت امامت آن حضرت است. کلینی و دیگران نصوص مربوط به امامت وی را برشمرده‌اند. از پاره‌ای روایات برمی‌آید هنگامی‌که امام جواد(ع) از طرف معتصم عباسی به بغداد فرا خوانده شد، امام چون این احضار را تهدیدی برای خود می‌دانست، امام هادی(ع) را به عنوان جانشین خود به شیعیان معرفی کرد. بنا بر گفته ابن شهر آشوب، شیعیان از طریق نصوص امامان پیشین بر امامت او آگاه شدند. نص بر امامت او را راویانی همچون اسماعیل بن مهران، ابوجعفر اشعری و خیرانی روایت کرده‌اند

امام دهم در زمان حکومت معتز عباسی مسموم شده و به شهادت رسید. ابن شهر آشوب بر این باور است که وی در اواخر حکومت معتمد مسموم و شهید شده است و از ابن بابویه نقل کرده که معتمد به او سم داده است. شیخ مفید گفته است او در ماه رجب سال ۲۵۴ق پس از ۲۰ سال و ۹ ماه اقامت در سامرا در ۴۱ سالگی از دنیا رفت. برخی منابع، شهادت وی را در ۳ رجب و برخی دیگر ۲۵ یا ۲۶ جمادی‌الثانی ذکر کرده‌اند.

امام حسن عسکری در تشییع جنازه پدر شرکت کرد جنازه را در جاده‌ای که برابر خانه موسی بن بغا بود قرار دادند. قبل از آنکه خلیفه عباسی در تشییع شرکت کند امام عسکری بر جنازه پدر نماز خواند. سپس آن را در یکی از خانه‌هایی که حضرت در آن زندانی بود، به خاک سپردند. گفته شده ازدحام جمعیت و گرمی هوا به قدری بود که پس از تشییع جنازه به امام عسکری فشار می‌آورد

 

منبع: ویکی شیعه